به هر گونه ماشین دوخت ودوز که با به کار گیری نیروهای مولد مختلف و استفاده از سوزن وماکو عمل دوخت را انجام می دهد دستگاه چرخ خیاطی می گویند .
روند اختراع و تحولات چرخ خیاطی :
در سال 1755 در لندن چارلز ویزنتال آلمانی یک طرح اولیه از چرخ خیاطی آماده وارائه نمود .
یک کابینت ساز انگلیسی در سال 1790 یک چرخ ساده خیاطی را تولید کرد .
در سال 1804 در فرانسه حق امتیاز یک چرخ خیاطی ساده به نام توماس استون و شرکا وی اعطا شد .
شخصی به نام بالتازا در سال 1810 یک چرخ خیاطی ساده برای دوخت ساده ارائه داد.
در اتریش سال 1814 حق امتیاز یک ماشین چرخ خیاطی ساده به ثبت رسید .
در سال 1818 در آمریکا ورمونت چورچمن وشرکای وی یک چرخ خیاطی قابل قبول ساخته وارائه کردند .
بعد از این دوران 63 ساله یک ماشین دوخت در سال 1830 توسط تیمونیر فرانسوی حق امتیاز گرفت . وی 80 دستگاه چرخ خیاطی تولید نمود .
فعالیتهای زیادی توسط والتر هانت در نیویورک 1832 و1834 در جهت بهبود و پیشرفت این محصول به عمل آمده بود که هیچگاه به ثبت نرسید و به طور مستقل یک چرخ خیاطی توسط الیاس هاو تولید ودر سال 1864 حق امتیاز آن به ثبت رسید .
چرخ خیاطی هاو به صورت یک ماشین دوخت قفلی ( کوک زنی ) که در آن دو نخ و یک سوزن ویک ماکو به کار می رفت ساخته شده بود مورد استقبال قرار خیاطان ایالات متحده قرار نگرفت و حق امتیاز آن فروخته شد .
خیاطان در سال 1851 از یک چرخ خیاطی که توسط ایساک ام سینگر که در نیویورک طراحی شده بود استقبال نمودند که تنها کاربرد آن برای موارد ساده درزدوزی بود .
چرخهای قبل از سینگر عمدتا به طور دستی کار می کردند ولی نیروی مکانیکی طرح سینگر که سریعا در جامعه خیاطان پذیرفته شد بر اساس به کارگیری پا تولید می گشت .
جیمز گیبس در سال 1856 موفق به ساخت چرخی با قابلیت کوک زدن شد و در سال بعد اختراع خود را به ثبت رسانید و بر روی مشکلات موجود در چرخ خیاطی کار نمود . او همچنان به تحقیقات خود ادامه داد و در سال 1856 موفق به دیدن چرخ خیاطی سینگر از نزدیک شد . از نظر او آن چرخ خیاطی بزرگ غیر قابل حمل و گرانقیمت بود . او می توانست چرخ خیاطی پیشرفته تری با قابلیت دوخت زنجیره ای بسازد .پس از کامل شدن طرح آنها اقدام به تولید یک سری چرخهای با دوخت زنجیرهای با مشارکت شرکت براون وشارپ کردند .
در سال 1860 بیش از 11000 دستگاه به تنهایی در ایالات متحده تولید گردید .
در سال 1889 ماشین سردوز با سرعت 300 بخیه در دقیقه اختراع شد . این چرخ که در جوراب دوزی و کشباف هم به کار گرفته شد از ویژگی انجام دوخت روی سایر پارچه های نرم و زبر نیز برخوردار بود .
در حال حاضربزرگترین تولید کننده چرخ در جهان کشور چین است . صنایع کشور ژاپن نیز از پیشگامان چرخ خیاطی زیگزاگ بوده اند .
چرخ خیاطی در ایران
حدود 100 سال پیش اولین سری محصولات شرکت سینگر- فاف و.... به تعداد بسیار محدود وارد ایران شد و محصولاتی از نوع کوهکر و.....چرخهای خیاطی تولید شده در کشور ژاپن وارد ایران شدند .
در سال 1358 وارد کنندگان چرخ خیاطی به فکر تولید این محصول در داخل کشور افتادند و اقدام به تاسیس شرکت کارخانجات چرخ خیاطی ایران نمودند . در آغاز با شرکتهای تولید کننده چرخ خیاطی در جهان مذاکراتی جهت انتقال تکنولوژی داشتند تا آنجائیکه تصمیم به انتقال تکنولوژی از آلمان که دارای 140 سال قدمت در تولید چرخ خیاطی بود گرفتند .
ابتدا دانش فنی تولید چرخ خیاطی به کشور انتقال پیدا کرد تا آنجا که در سال 1370 این شرکت فعالیت خود را با مونتاژ چرخهای خیاطی فاف تحت لیسانس شرکت فاف آلمان آغاز کرد . در سال 1374 خط تولید این رکت رسما افتتاح شد . ظرفیت خط تولید این کارخانجات بیش از 100000 دستگاه چرخ فاف در سال میباشد .از سال 1374 تاکنون قدمهای موثری جهت خود کفایی در تولید چرخ برداشته شده و هم اکنون این شرکت فعالیت خود را با تولیدات مختلفی تحت لیسانس شرکتهای فاف آلمان و ژانومه ژاپن ادامه می دهد .